Kanunilik İlkesi Nedir?

Kanunilik ilkesi, ceza kanununun 2/1. maddesine göre “Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. Kanunda yazılı cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunamaz.”

Dolayısıyla kanunilik ilkesi ile ilgili madde, bireyi devlete karşı koruma amaca güder.

Ceza hukukunda kıyas yasaktır. Kıyas, cezanın yasalarda açıkça belirtilmemiş olması durumunda benzer başka bir kanunla verilmesidir. Güvenlik tedbirlerinde de kıyas yapılamaz. Hakim yorum yapabilir; ancak kıyasa yol açabilecek biçimde yorum yapamaz. Ceza hukukunda “boşluk doldurma” söz konusu değildir.

Ceza kanunları geçmişe yürümez. Ancak, failin lehine olması durumunda geçmişe yürümektedir.

İdare düzenleyici işlemleri ile suç ve ceza konulamaz. Örf ve adet hukuku ceza hukukunda kaynak olarak kullanılamaz.

Kanunilik ilkesi sebebiyle şu ilkelerde ceza hukukuna hakim olmuştur; Geçmişe yürüme yasağı, kıyas yasağı, idarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaması, belirlilik ilkesi, örf ve adet hukukunun doğrudan doğruya kaynak olmaması.