İhtiyati Haciz Nedir? Şartları Nelerdir? Nasıl Kaldırılır?

İhtiyati haciz, vadesi gelmemiş ya da geçtiği halde ödeme emri tebliğ edilmemiş olan bir alacağın tahsil güvenliğini sağlamak amacıyla yapılan hacze denir.

Alacağın vadesinde ödenmemesi halinde, icra dairesi tarafından alacaklıya bir ödeme emri gönderilerek tahakkuk etmiş alacağın 7 gün içinde ödenmesi, itiraz edilmesi veya mal bildiriminde bulunması istenir. Alacaklı satış talebinde bulunamaz. Alacaklı, haczin kesinleşmesi durumunda satış talebinde bulunabilir. İhtiyati haciz ile haciz arasındaki en önemli farkı budur.

Para alacaklarına ilişkin mevcut veya müstakbel takibin sonucunun güvence altına alınması için mahkeme kararı ile borçlunun mal varlığına el konulmasını sağlayan geçici bir hukuki korumadır.

İhtiyati haciz bir ihtiyati tedbir değildir; ihtiyati hacizle ihtiyati tedbirin konusu, şartları ve sonuçları birbirinden tamamen farklıdır. Sadece her ikisi de geçici hukukî koruma ana başlığı altında değerlendirilebilir.

İhtiyati haciz para alacaklarına ilişkin bir geçici hukukî koruma olup kural olarak İcra ve iflâs Kanunu’nda düzenlenmişken, ihtiyati tedbir para dışındaki mal, hak-ve alacaklar için kabul edilmiş geçici hukukî korumadır ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu sebeple, zaman zaman uygulamada yapıldığı gibi, ihtiyati haciz yerine ihtiyati tedbir veya tersi bir kararın verilmesi tamamen yanlıştır, hukuka aykırıdır.

İhtiyati haciz talep edebilmek için alacağın para alacağı olması gerekir. İhtiyati haciz, para alacakları veya para olarak talep edilebilen alacaklar için düzenlenmiştir. İhtiyati haciz talep edebilmek için bu açıdan para alacağının kaynağının ve alacağın bağlı olduğu belgenin önemi yoktur.

İhtiyati haciz talep edebilmek için ayrıca alacağın rehinle teminat altına alınmamış olması gerekir. Alacak rehinle teminat “altına alınmışsa, rehinli malın kıymetinin alacağı karşıladığı oranda ihtiyati haciz istenmesi mümkün değildir.

İhtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren on gün içinde alacaklının ihtiyati haciz kararının icrasını istemesi gerekir. Alacaklı, on gün içinde ihtiyati haciz kararının icrasını istemezse, ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar ve daha sonra uygulanmaz.

İcra dairesi, ihtiyati haciz kararına uygun olarak, genel haciz hükümlerine göre ihtiyatı haczi uygular. İhtiyati haczin icrasına ilişkin şikâyetler, icra işlemini yapan icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesine yapılır.

İhtiyati haciz koyduran alacaklı, satış isteyemez. İhtiyati haczin kaldırılması için kanunda iki yol düzenlenmiştir. Bunlardan birisi itiraz, diğeri ise teminattır. Ancak ihtiyati haciz kararının gerçek anlamda kaldırılması itiraz üzerine mümkündür. Teminat karşılığında ihtiyati haciz kararı tam olarak kalkmamakta, teminat üzerinde devam etmektedir.

Borçluya karşı dava açmadan veya takip yapmadan önce ihtiyati haciz kararı almış ve bu karara göre borçlunun mallarına haciz koydurmuş olan alacaklı, yedi gün içerisinde borçluya karşı takip talebinde bulunmalı veya dava açmalıdır.