Kamu Harcamaları

Dar anlamda kamu harcaması; klasik iktisadi düşünceye göre temellendirilir.

• Harcamalar kanunla yapılır.
• Toplumsal fayda amacıyla yapılmalıdır.
• Parasaldır.
• Harcama yapma usullerine göre yapılır.
• Ödenek temellidir.
• Fayda-maliyet analizine yer yoktur.
• Miktar içerikten daha önemlidir.

Geniş anlamda kamu harcamaları; Keynesyen iktisadi düşünceye dayanır. Farkları;

• Hizmetin maliyetine giren tüm unsurlar görülür.
•  İçerik miktardan daha önemlidir.

Kamu Harcamalarının Özellikleri

• Devlet ve yetkilendirdiği birimler aracılığıyla yapılır
• Kamu harcamaları toplumsal fayda amacıyla yapılır.
• mali, ekonomik ve sosyal niteliklerle harcama yapılabilir.
• Kanunla yapılır.
• Harcama yapma usulüne göre yapılır.
• Parasaldır.
• kamu harcamaları artış eğilimindedir.
• kamu harcamaları üst sınır milli gelirdir.
• Kamu harcamalarında evrensel bir sınır çizilemez.

Harcamaların maliyetini belirleyen unsurlar;

• Yaşanılan alanın büyüklüğü
• Yaşayan insan sayısı
• Girdilerin fiyatları ve miktarları

Kamu Harcamalarının Artış Türleri

Kamu Harcamaları Artışına İlişkin Görüşler

1. Adolf Wagner; Devlet faaliyetlerinin sürekli artışı kanunu tezini ortaya sürmüştür. Eğitim, sağlık, adalet alanındaki artışlar kamu harcamalarını arttırmaktadır. Kamu harcamaları milli gelirden daha fazla artmaktadır. Kamu harcamalarının formülü; ΔG/G · Y/ΔY>1. Wagner devlet sosyalizminin kurucusu olarak bilinir.

2. Musgrave Yaklaşımı; savaş ve savunma harcamaları istisna tutulduğunda kamu harcamalarının milli gelire oranı istikrarlıdır.

3. Peakok-Wiseman(Sıçrama tezi): Kamu harcamaları savaş ve benzeri nedenlerle artış sıçrama gösterir. Kamu harcamalarının artması kamu gelirlerinin de artmasına sebep olur.

4. Colin Clark; Vergilerle karşılanan kamu harcamalarının milli gelire oranının %25’i aşmaması gerektiğini savunur.

5. Rostow; büyümeye giden yol kalkınmadan geçtiğini dile getirmiştir. Kalkınmanın beş aşaması

• Geneleksel aşama
• Geçiş aşaması
• kalkış aşaması
• Olgunluk aşaması
• Yoğun kitlesel aşama

6. Boumol-Dengesi Büyüme; Kamu kesimi verimsiz özel kesim verimlidir. Çünkü kamu kesimi emek yoğun, özel kesim ise sermaye yoğun üretim yapmaktadır.

7. Niskanen- Bürokrasi Model; Bürokratların aşırı kamu harcamalarının kamu kaynaklarının aşırı kullanılmasından dolayıdır.

8. O’connor- Marksist bakış açısı; Özel kesimdeki birikmiş sermayenin kamuj sektörüne geçmesi kamu harcamalarını arttırır.

9. H.C. Adams; Wagner gibi kamu harcamalarının artışını kanun gibi görmüştür. Yine Wagner gibi kamu harcamalarının sürekli aratacağının söylemiştir. Farkı; kamu harcamaları ülkeden ülkeye değişmektedir ve Uluslararası anlaşmazlıklar kamu harcamaları artışının bir nedenidir.

10. Solomon Fabrikant; kamu harcamalarının arttığı doğru ise de bunu kanun olarak nitelendirmek zamansızdır.

11. Nitti; Wagnere karşı çıkmıştır. Savaş ve savunma giderleri hariç tutulduğunda kamu giderlerinde gerçek bir artışa rastlanmamaktadır.

Kamu Harcamalarının Sınıflandırılması

Kurumsal (İdari-organik) Sınıflandırma; harcamayı yapan birimi baz alan sınıflandırmadır. Hiyerarşik sıralama doğrultusunda Türkiye’nin idari teşkilatik yapısını gösterdiğinden organik sınıflandırma olarak da adlandırılır. ödenek temellidir. 4 düzeylidir;

• Anayasal kuruluşlar
• Müsteşarlıklar
• Ana hizmet birimi (genel müdürlükler)
• Destek ve lojistik birimler

Fonksiyonel Sınıflandırma (işlevsel sınıflandırma)

• Harcamayı yapan ekonomik birimlerin sunduğu hizmetleri baz alan sınıflandırmadır.
• Harcamacı birimin sunduğu hizmetlerin maliyetine giren tüm unsurlar görülür.
• Birim maliyet hesabını sağlar
• Toplam maliyetlere ulaşır.
• Tekrarı gerekmeyen hizmetlerin ayıklanmasını sağlar
• İsraf ve savurganlığı önler
• Yöneticileri denetleme imkan tanır.
• Objektiflik artar
• fayda maliyet analizini güçlendirir.

Hizmetler üçe ayrılmaktadır; Genel hizmet, sosyal hizmet, ekonomik hizmetler.

Bilimsel (Ekonomik Sınıflandırma);

Kamu harcamaları, harcamaların üretime ve milli gelire etkileri esas alınarak sınıflandırılır. Kamu harcamaları;

Reel harcamalar, transfer harcamaları; Gerçek harcamalardır. Devletin ekonomiden doğrudan mal ve hizmet aldığı harcamalara reel harcama denir.

Cari harcama; bir dönem için yapılır. Her yıl tekrar eder. Faydası bulunan yılla tekrar eder. dayanıksız sermaye mallarına yöneliktir.

Yatırım Harcaması; Devletin bulunan cari dönemde gerçekleştirip uzun yıllara fayda sağlayan harcamalara cari harcama denir.

• Her yıl tekrar etmez.
• Sermaye birikimini arttıran harcamalardır.
• Faydası uzun yıllara yansır.
• dayanıklı tüketim harcamalarına yapılan harcamalardır.
• Devletin yeni bina alımı bu guruba girer.

Kalkınma Carisi; Bulunulan cari dönemde gerçekleştirilen uzun yıllara da fayda sağlayan insana yönelik harcamaya kalkınma carisi denir.