Kamu Harcamaları

Dar anlamda kamu harcaması; klasik iktisadi düşünceye göre temellendirilir.

  • Harcamalar kanunla yapılır.
  • Toplumsal fayda amacıyla yapılmalıdır.
  • Parasaldır.
  • Harcama yapma usullerine göre yapılır.
  • Ödenek temellidir.
  • Fayda-maliyet analizine yer yoktur.
  • Miktar içerikten daha önemlidir.

Geniş anlamda kamu harcamaları; Keynesyen iktisadi düşünceye dayanır. Farkları;

  • Hizmetin maliyetine giren tüm unsurlar görülür.
  •  İçerik miktardan daha önemlidir.
Dar anlamda kamu harcaması kapsamında devlet ve devletten aldığı ödenek ile hizmet sunan birimler yer alır. Geniş anlamda kamu harcamasında ise kendi geliri ile hizmet sunan birimler yer alır.

Kamu Harcamalarının Özellikleri

  • Devlet ve yetkilendirdiği birimler aracılığıyla yapılır
  • Kamu harcamaları toplumsal fayda amacıyla yapılır.
  • mali, ekonomik ve sosyal niteliklerle harcama yapılabilir.
  • Kanunla yapılır.
  • Harcama yapma usulüne göre yapılır.
  • Parasaldır.
  • kamu harcamaları artış eğilimindedir.
  • kamu harcamaları üst sınır milli gelirdir.
  • Kamu harcamalarında evrensel bir sınır çizilemez.

Harcamaların maliyetini belirleyen unsurlar;

  • Yaşanılan alanın büyüklüğü
  • Yaşayan insan sayısı
  • Girdilerin fiyatları ve miktarları
Kamu harcamaların maliyeti nüfus artışından etkilenmekle birlikte tam kamusal mal ve hizmetler yani saf kamusal mal hizmetler, maliyet olarak asla etkilenmez. Ancak, doğal olmayan bir nüfus artışı bunu da etkilemektedir.

Kamu Harcamalarının Artış Türleri

Görünüşte Artış Nedenleri

  • Paranın satın alma gücündeki azalmalar
  • Ayni ekonomiden nakdi ekonomiye geçiş
  • Bütçe yönetim ve tekniğinin değiştirilmesi
  • Kişi başına yapılan harcama sabitken ülke sınırlarının genişlemesi ve nüfusun artması
  • Kamulaştırma ve devletleştirme harcamaları
Gerçekte Artış Nedenleri

  • Askeri nedenler
  • Ekonomik nedenler
  • Sosyal nedenler
  • siyasi nedenler
  • Teknolojik nedenler

Kamu Harcamaları Artışına İlişkin Görüşler

1. Adolf Wagner; Devlet faaliyetlerinin sürekli artışı kanunu tezini ortaya sürmüştür. Eğitim, sağlık, adalet alanındaki artışlar kamu harcamalarını arttırmaktadır. Kamu harcamaları milli gelirden daha fazla artmaktadır. Kamu harcamalarının formülü; ΔG/G · Y/ΔY>1. Wagner devlet sosyalizminin kurucusu olarak bilinir.

2. Musgrave Yaklaşımı; savaş ve savunma harcamaları istisna tutulduğunda kamu harcamalarının milli gelire oranı istikrarlıdır.

3. Peakok-Wiseman(Sıçrama tezi): Kamu harcamaları savaş ve benzeri nedenlerle artış sıçrama gösterir. Kamu harcamalarının artması kamu gelirlerinin de artmasına sebep olur.

4. Colin Clark; Vergilerle karşılanan kamu harcamalarının milli gelire oranının %25’i aşmaması gerektiğini savunur.

5. Rostow; büyümeye giden yol kalkınmadan geçtiğini dile getirmiştir. Kalkınmanın beş aşaması

  • Geneleksel aşama
  • Geçiş aşaması
  • kalkış aşaması
  • Olgunluk aşaması
  • Yoğun kitlesel aşama

6. Boumol-Dengesi Büyüme; Kamu kesimi verimsiz özel kesim verimlidir. Çünkü kamu kesimi emek yoğun, özel kesim ise sermaye yoğun üretim yapmaktadır.

7. Niskanen- Bürokrasi Model; Bürokratların aşırı kamu harcamalarının kamu kaynaklarının aşırı kullanılmasından dolayıdır.

8. O’connor- Marksist bakış açısı; Özel kesimdeki birikmiş sermayenin kamuj sektörüne geçmesi kamu harcamalarını arttırır.

9. H.C. Adams; Wagner gibi kamu harcamalarının artışını kanun gibi görmüştür. Yine Wagner gibi kamu harcamalarının sürekli aratacağının söylemiştir. Farkı; kamu harcamaları ülkeden ülkeye değişmektedir ve Uluslararası anlaşmazlıklar kamu harcamaları artışının bir nedenidir.

10. Solomon Fabrikant; kamu harcamalarının arttığı doğru ise de bunu kanun olarak nitelendirmek zamansızdır.

11. Nitti; Wagnere karşı çıkmıştır. Savaş ve savunma giderleri hariç tutulduğunda kamu giderlerinde gerçek bir artışa rastlanmamaktadır.

Kamu Harcamalarının Sınıflandırılması

Kurumsal (İdari-organik) Sınıflandırma; harcamayı yapan birimi baz alan sınıflandırmadır. Hiyerarşik sıralama doğrultusunda Türkiye’nin idari teşkilatik yapısını gösterdiğinden organik sınıflandırma olarak da adlandırılır. ödenek temellidir. 4 düzeylidir;

  • Anayasal kuruluşlar
  • Müsteşarlıklar
  • Ana hizmet birimi (genel müdürlükler)
  • Destek ve lojistik birimler

Fonksiyonel Sınıflandırma (işlevsel sınıflandırma)

  • Harcamayı yapan ekonomik birimlerin sunduğu hizmetleri baz alan sınıflandırmadır.
  • Harcamacı birimin sunduğu hizmetlerin maliyetine giren tüm unsurlar görülür.
  • Birim maliyet hesabını sağlar
  • Toplam maliyetlere ulaşır.
  • Tekrarı gerekmeyen hizmetlerin ayıklanmasını sağlar
  • İsraf ve savurganlığı önler
  • Yöneticileri denetleme imkan tanır.
  • Objektiflik artar
  • fayda maliyet analizini güçlendirir.

Hizmetler üçe ayrılmaktadır; Genel hizmet, sosyal hizmet, ekonomik hizmetler.

Bilimsel (Ekonomik Sınıflandırma);

Kamu harcamaları, harcamaların üretime ve milli gelire etkileri esas alınarak sınıflandırılır. Kamu harcamaları;

Reel harcamalar, transfer harcamaları; Gerçek harcamalardır. Devletin ekonomiden doğrudan mal ve hizmet aldığı harcamalara reel harcama denir.

Cari harcama; bir dönem için yapılır. Her yıl tekrar eder. Faydası bulunan yılla tekrar eder. dayanıksız sermaye mallarına yöneliktir.

Yatırım Harcaması; Devletin bulunan cari dönemde gerçekleştirip uzun yıllara fayda sağlayan harcamalara cari harcama denir.

  • Her yıl tekrar etmez.
  • Sermaye birikimini arttıran harcamalardır.
  • Faydası uzun yıllara yansır.
  • dayanıklı tüketim harcamalarına yapılan harcamalardır.
  • Devletin yeni bina alımı bu guruba girer.

Kalkınma Carisi; Bulunulan cari dönemde gerçekleştirilen uzun yıllara da fayda sağlayan insana yönelik harcamaya kalkınma carisi denir.

About Editör

Yazılara yorum yaparak sorularınızı sorabilir, istek ve önerilerinizi dile getirebilirsiniz.

Check Also

Yansıma Nedir Türleri Nelerdir?

Yansıma Nedir? Verginin bir üretim faktöründen diğerine geçişine yansıma denir. Aşamalar; Ödeme; Bir vergi asla …

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir