Üretim teknolojisi ve kaynaklar veri(sabit) iken üretilebilecek maksimum mal bileşimlerinin geometrik yerine üretim imkanları eğrisi denir.Aynı zamanda dönüşüm eğrisi ya da transformasyon eğrisi olarak da adlandırılır. Ekonomiler ellerinde bulunan kaynaklarla üretim olanakları eğrisinin dışına çıkamazlar.

Varsayımları;

• Tam istihdam şartını varsayarlar
• Teknoloji veri kabul ederler
• Eğri üzerinde etkinlik olduğunu varsayarlar.

Kaynaklar sınırlı olduğundan hangi mal ve hizmetlerin hangi oran ve miktarlarda üretileceğine dair tercih yapılmalıdır. Bir maldan üretilen miktar arttıkça o malın diğer mallar cinsinden fırsat maliyeti artar. Malların miktarları arasındaki tüm bu üretim kombinasyonlarının birleştirilmesiyle üretim imkanları eğrisi elde edilir.

 

• Üretim imkanları eğrisi üzerinde her noktada ekonomi tam istihdamdır. Üretim imkanları eğrisi üzerindeki noktalarda işsizlik söz konusu değildir ve atıl kapasite yoktur.
• Üretim imkanları eğrisi dışındaki “G” gibi noktalarda üretim gerçekleştirmek imkansızdır. Sebebi, yeterli kaynak söz konusu değildir.
• Üretim imkanları eğrisinin içindeki “H” gibi noktalarda üretim gerçekleştirmek mümkünken bu noktalarda ekonomide atıl kapasite işsizlik söz konusudur.
• Üretim imkanları eğrisinin orijine iç bükey olmasının sebebi “artan fırsat maliyetidir”. Bunun da sebebi, azalan verimler yasasıdır.

Tüm İktisat Ders notları ve Soruları için tıklayınız

Marjinal Dönüşüm Oranı

Üretim İmkanları Eğrisi üzerinde mallardan birinin üretimini bir birim arttırmak istediğimizde diğer maldan ne kadar vazgeçmemiz gerektiğini gösteren orandır. Aynı zamanda “Fırsat Maliyetini” ifade eder.

• Üretim İmkanları Eğrisi üzerinde dikey eksenden yatay eksene doğru hareket edildikçe marjinal dönüşüm oranı (fırsat maliyeti) artmaktadır.
• Üretim İmkanları Eğrisine herhangi bir noktadan çizilen teğetin eğimi Marjinal Dönüşüm Oranına eşittir.

Artan Fırsat Maliyeti

• Artan fırsat maliyetli üretim olanakları eğrisinde toplum bir birim X malı üretmek istiyorsa giderek artan oranda Y malı üretiminden vazgeçmek zorundadır.
• Artan fırsat maliyetli üretim olanakları eğrisi orijine göre içbükeydir. (Konkav)
• X malı üretimi arttıkça Marjinal Dönüşüm Oranı (MRT) artmaktadır.
• Eğriye her noktadan çizilen teğet sol yukarıdan sağ aşağıya doğru dik bir hal almaktadır. Yani eğim artmaktadır.
• Eksik uzmanlaşma meydana gelmektedir. Nedeni; kullanılan kaynakların bir maldan diğerine aktarılması artan oranda aktarım yapılmasıdır. Bu durum aktarılan kaynağın veriminin giderek azalmasına neden olacak ve fırsat maliyeti de artacaktır.

Azalan Fırsat Maliyeti

• Azalan fırsat maliyetli üretim olanakları eğrisinde toplum bir birim X malı üretmek istiyorsa giderek azalan oranda Y malı üretiminden vazgeçmek zorundadır.
• Azalan fırsat maliyetli üretim olanakları eğrisi orijine göre dışbükeydir. (Konveks)
• X malı üretimi arttıkça MRT azalmaktadır.
• Eğriye her noktasında çizilen teğet sol yukarıdan sağ aşağıya doğru yatıklaşmakta yani eğim azalmaktadır.
• Bu üretim olanakları eğrisinde tam uzmanlaşma meydana gelmektedir.

Sabit Fırsat Maliyeti

• Sabit fırsat maliyetli üretim olanakları eğrisinde toplum bir birim X malı üretmek istiyorsa giderek sabit bir oranda Y malı üretiminden vazgeçmek zorundadır.
• Sabit fırsat maliyeti üretim olanakları eğrisi negatif eğimli bir doğrudur.
• X malı üretimi arttıkça MRT değişmemekte ve sabittir. Yani eğim sabittir.

Büyüme Nedir? (Büyüme ve Kalkınma ders notunda daha ayrıntılı işlenmiştir.)

 

Büyüme: Bir ekonomide üretilen mal ve hizmet miktarındaki artışlara büyüme denir. Koşulları sahip olunan üretim faktörleri miktarının artması ve sahip olunan verimliliğin artmasıdır.

Toplumun sahip olduğu sınırlı kaynakların miktarının zaman içerisinde artması ve teknolojik gelişmelerin meydan gelmesi üretim imkanları eğrisini sağa doğru kaydırır. Bunların tersi olması durumunda ise eğri sola kayacaktır.

 

Tarama Soruları

1. Üretim imkanları eğrisi neyi ifade eder?

A. Üretim-maliyet fonksiyonunu
B. Bir ülkenin üretim imkanını
C. Alternatif mal bileşimlerini
D. Tam istihdam sınırını
E. Maliyet analizini

Cevap C

​

Üretim teknolojisi ve kaynaklar veri(sabit) iken üretilebilecek maksimum mal bileşimlerinin geometrik yerine üretim imkanları eğrisi denir.Aynı zamanda Dönüşüm eğrisi ya da transformasyon eğrisi olarak da adlandırılır. Ekonomiler ellerinde bulunan kaynaklarla üretim olanakları eğrisinin dışına çıkamazlar.

2. Üretim olanakları eğrisinin altında kalan bir nokta için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A. Gelir en üst seviyededir
B. Kaynaklar etkin kullanılsa bile ulaşılamayan noktadır
C. Tam istihdamın sağlandığı noktadır
D. Etkin bir noktadır
E. Kaynakların etkin kullanılmadığı bir ekonomidir

Cevap E

​

Üretim imkanları eğrisinin içindeki “H” gibi noktalarda üretim gerçekleştirmek mümkünken bu noktalarda ekonomide atıl kapasite işsizlik söz konusudur.

3. Üretim olanakları eğrisinin negatif ve doğrusal bir çizgi olması aşağıdakilerden hangisini gösterir?

A. İki ürünün aynı fiyata satılması
B. Tüketicilerin iki ürüne de aynı önemi atfetmeleri
C. Kaynakların etkin kullanılmadığını
D. Eğri üzerinde iki malda aynı miktarda tüketildiğini
E. İktisadi kaynakları, bir üretimden diğerine mükemmel bir şekilde kaydığını

Cevap E

Sabit Fırsat Maliyeti

• Sabit fırsat maliyetli üretim olanakları eğrisinde toplum bir birim X malı üretmek istiyorsa giderek sabit bir oranda Y malı üretiminden vazgeçmek zorundadır.
• Sabit fırsat maliyeti üretim olanakları eğrisi negatif eğimli bir doğrudur.
• X malı üretimi arttıkça MRT değişmemekte ve sabittir. Yani eğim sabittir.

4. Hangi durumda fırsat maliyeti kavramı önemsiz hale gelir?

A. Piyasa mekanizması tarafından gerçekleştirilen kaynak tahsisinde
B. Devletin kaynak tahsisinde
C. Üretim imkanları eğrisinin dışbükey olması durumunda
D. Üretim imkanları eğrisi negatif eğimliyse
E. Kaynakların kıt olmaması durumunda

Cevap E

Kaynakların kıt olmaması yanlış seçim sebebiyle maliyet oluşturmayacağı için fırsat maliyeti önemsiz hale gelecek ve üretim faktörlerinin kullanımında gelişi güzel hareket edilecektir.

5. Bir ülkenin veri teknoloji ve tam çalışma koşulları altında sınırlı kaynaklarıyla üretebileceği mal bileşimlerini gösteren eğri aşağıdakilerden hangisidir?

A. Teklif eğrisi
B. Arz eğrisi
C. Dönüşüm eğrisi
D. Kayıtsızlık eğrisi

Cevap C

Üretim teknolojisi ve kaynaklar veri(sabit) iken üretilebilecek maksimum mal bileşimlerinin geometrik yerine üretim imkanları eğrisi denir.Aynı zamanda Dönüşüm eğrisi ya da transformasyon eğrisi olarak da adlandırılır. Ekonomiler ellerinde bulunan kaynaklarla üretim olanakları eğrisinin dışına çıkamazlar.

6. Üretim olanakları eğrisine çizilen teğetin eğimine ne denir?

A. Marjinal teknik ikame oranı
B. Marjinal dönüşüm oranı
C.Marjinal ikame oranı
D. Marjinal fayda
E. Ortalama dönüşüm oranı

Cevap B

7. Artan fırsat maliyeti durumunda eğrinin şekli nasıldır?

A. Orijine iç bükey
B. Orijine dış bükey
C. Yatay eksene paralel bir doğru
D. Dikey eksene paralel bir doğru
E. Negatif eğimli bir doğru

Cevap A

Artan Fırsat Maliyeti

• Artan fırsat maliyetli üretim olanakları eğrisinde toplum bir birim X malı üretmek istiyorsa giderek artan oranda Y malı üretiminden vazgeçmek zorundadır.
• Artan fırsat maliyetli üretim olanakları eğrisi orijine göre içbükeydir. (Konkav)
• X malı üretimi arttıkça Marjinal Dönüşüm Oranı (MRT) artmaktadır.
• Eğriye her noktadan çizilen teğet sol yukarıdan sağ aşağıya doğru dik bir hal almaktadır. Yani eğim artmaktadır.
• Eksik uzmanlaşma meydana gelmektedir. Nedeni; kullanılan kaynakların bir maldan diğerine aktarılması artan oranda aktarım yapılmasıdır. Bu durum aktarılan kaynağın veriminin giderek azalmasına neden olacak ve fırsat maliyeti de artacaktır.

8. Üretim imkanları eğrisini sola kaydıran nedenlerden biri aşağıdakilerden hangisidir?

A. Emek miktarındaki artış
B. Ekonomik büyüme
C. Sermaye miktarındaki artış
D. Eğitimin artması
E. Teknolojik ilerlemenin sağlanamaması ve ekonomide daralma

Cevap E

Toplumun sahip olduğu sınırlı kaynakların miktarının zaman içerisinde artması ve teknolojik gelişmelerin meydan gelmesi üretim imkanları eğrisini sağa doğru kaydırır. Bunların tersi olması durumunda ise eğri sola kayacaktır.