Ekonomi Hukuk İktisat Hukuk Ekonomi Maliye Muhasebe Finans İşletme ders notları
Tarife: Yurtdışından ithal edilen mallara uygulanacak vergi miktarlarını gösteren listedir. Tarifeler dış ticaret politikasının en eski ve en yaygın araçlarından biridir. Genellikle gelir sağlama amaçlı (hasılat tarifesi) ya da koruma sağlama amaçlı ( koruyucu engelleyici tarife) uygulanır.
Tarife Türleri
1-) Otonom Tarife: Bir ülkenin egemenlik gücüne dayanarak koyduğu tek taraflı tarifelerdir. Ülkelerin aralarında anlaşarak uluslararası anlaşmalar doğrultusunda belirledikleri tarifelerdir.
2-) Yasaklayıcı Tarife: Yurtiçi fiyatından daha düşük bir fiyatla ithal edilen mallara, yurtiçi fiyatla dünya fiyatı arasındaki fark kadar ya da ondan daha büyük oranda tarife konulmasıdır.
Tarifeler uygulamada spesifik ya da advalorem esaslara dayanılarak belirlenir. Spesifik vergiler uygulanması kolay vergi türü olsa da adalet ilkesine uygun değildir. Advalorem vergi uygulaması zor olan vergi tipleri olsa da adalet ilkesine daha uygun olan vergi türüdür.
Gümrük Tarifelerin Ekonomik Etkileri
1-)Kısmi Denge Yaklaşımı – Piyasa Üzerine Etkileri
Analizde küçük bir ülkenin başlangıçta serbest dış ticaret yaptığı ve daha sonra ithal ettiği mala tarife uyguladığı varsayılacaktır.
Tüketici Rantı Kayıp: d+a+c+b
Üretici Rantı: d
Devletin Vergi Geliri: c
Toplumsal Kayıp: a+b
Toplumsal Tüketim Kaybı: b
Toplumsal Üretim Kaybı: a
Gelir dağılımı- Bölüşüm Etkisi: d
Vergi Geliri: c
2-) Tarifenin Makro Ekonomik Etkileri (Genel Denge Yaklaşımı)
Konulan bir verginin makro ekonomik etkilerini aşağıdaki gibi sıralanabilir;
- Tarifeler yerli mala olan talebi arttırırken yurtiçi gelir düzeyinin ve istihdamın artmasına neden olur.
- Tarifeler ithalatı kısıtladığı gibi dış ticaret açıklarının azalmasına neden olur.
- Misilleme etkisinin olmadığı durumda dış ticaret hadlerini ülke lehine iyileştirir.
- Tarifeler gelir dağılımını belli bir sosyal sınıf lehine iyileştirir.
- Tarifeler sübvansiyonlu ve dampingli mallara karşı koruma sağlar.
Optimum Gümrük Tarifesi: Konulan bir tarifenin dış ticaret haddini iyileştirici etkisinin dış ticaret hacmini kötüleştirici etkisini telafi ettiği tarifeye optimum gümrük tarifesi denir.
Gümrük Tarifesinin Yansıması
İthal edilen mala konulan tarife uygulamada genellikle yurtiçi fiyatı üzerine eklenip yurtiçindeki tüketicilere yansıtır. Ancak; tarife koyan ülkenin monopson gücünün olduğu durumda konulan tarifenin yansıması iki ülkedeki arz ve talep esnekliklerine bağlı olarak değişir. Buna göre;
- İhracatçı ülkenin arz ve talep esnekliği ne kadar düşükse, konulan verginin büyük bir kısmı ihracatçı ülkeye yansır.
- İthalatçı ülkenin arz ve talep esnekliği ne kadar yüksekse konulan verginin büyük kısmı ihracatçı ülkeye yansır.
Metzler Paradoksu: Konulan tarifenin ithal mala tarife koyan ülkenin iç piyasasında ve dünyada o malın fiyatının eskisinden daha düşük olmasına sebep olabileceği görüşüne Metzler Paradoksu denir.
Etken Dış Koruma
Etken Koruma: tarifelerin yurtiçi endüstriyi hangi oranda koruduğunu gösteren değerdir. Etken koruma nihai mal üzerine konulan tarife ile doğru yönlü girdi üzerine konulan tarife ile ters yönlü ilişkidedir.
Z=(T-aTi)/1-a
T: Nihai mal üzerindeki tarife
Ti: İthal girdi üzerindeki tarife
a: İthal girdi Oranını Gösterir.
Negatif Etken Koruma: ithal edilen girdi üzerine tarife uygulanması ile yurtiçinde yaratılan katma değerin azalmasına negatif etken koruma denir.
Social