Karşılıklı Talep Kanunu ve Teklif Eğrisi

Ricardo’ya göre ülkelerin iç maliyet oranı dış ticarette denge ticaret haddinin alt ve üst sınırının belirlenirken karşılıklı maliyet teorisinde dış ticaretin alt ve üst sınırını belirlerken karşılıklı maliyet teorisinde dış ticaretin alt ve üst sınırları fırsat maliyeti tarafından belirlenir.

İki ülkenin iç maliyet doğruları arasında kalan alan iki ülkenin de dış ticaretten kazançlı çıkacağı karlı ticaret bölgesini ifade eder.

Karşılıklı Talep Kanunu J.S Mill

Mill’e göre ülkelerden birinin diğer ülkenin malına olan talebinin şiddeti belirlenebilirse dış ticarette denge fiyat belirlenebilir. İki ülkeli iki mallı bir modelde bir ülkenin karşılıklı talebi ihraç ettiği bir birim mal karşılığında diğer ülkenin malında ne kadar talep ettiği ölçülür.

Teklif Eğrisi

Marshall ve Edgeworth tarafından geliştirilmiştir. İki ülkeli iki mallı modelde ülkelerden birinin bir birim ithal malı karşılığında ne kadar ihraç malı önerdiğini gösteren eğriye teklif eğrisi denir.

 

• Teklif eğrisi hem arz hem de talep niteliğinde bir eğridir.
• Eğrinin alt sınırı iç maliyet doğrusu tarafından belirlenir.
• Orijinden uzaklaştıkça teklif eğrisinin geriye doğru bükülmesinin nedeni bir birim ithal malı karşılığında teklif edilen ihraç malı miktarının azalmasıdır.
• Teklif eğrisi hem ihraç malı miktarını hem ithal malı miktarını hem de dış ticaret hacmini gösterir.

Not: Dış Ticaret Haddi, Teklif eğrisi üzerindeki herhangi bir noktadan orijine çizilen doğru dış ticaret haddinin yani ticarete konu olan malın diğer ülkenin malı ile hangi oranda değiştirildiğini gösterir.

Dış Ticaret Dengesi

İki ülkeli iki mallı modelde dış ticaret dengesi iki ülkenin teklif eğrilerinin kesiştiği “E” noktasında sağlanır. 0-E doğrusu iki ülke arasındaki dış ticaret haddini gösterir. İki ülke arasındaki dış ticaret hacmi 0CEB dörtgeni kadardır. Dış ticaret dengesi hangi ülkenin iç maliyet doğrusuna daha yakına ticaret haddi diğer ülkenin lehine daha iyi demektir.

Teklif Eğrisinin Kayması

Teklif eğrisi aynı zamanda arz ve talep niteliğinde bir eğri olduğu için ülkenin ara ve talep koşullarında meydana gelecek değişmeler teklif eğrisinin kaymasına neden olur. Buna göre, Türkiye’nin çeliğe olan talebinin artması yada ihraç ettiği buğday arzının artması teklif eğrisinin sağa kaymasına neden olur.

Türkiye’nin teklif eğrisinin sağa kaymasıyla dış ticaret dengesi E₁ noktasında sağlanmıştır. Teklif eğrinsin sağa kayması ticaret haddi etkisi ve ticaret hacmi etkisi olarak iki etki doğurur. Eğrinin sağa kaymasıyla ticaret hacmi artarken ticaret haddi Türkiye aleyhine kötüleşmiştir.

Küçük Ülke Avantajı

Büyük bir ülkenin küçük bir ülkeyle olan ticaretinde dış ticaret dengesinin büyük ülkenin iç maliyet doğrusuna yakın bir yerde belirlenmesiyle ticaret kazançlarının çok büyük bir kısmının küçük ülkeye gitmesine küçük ülke avantajı yada önemsiz olmanın önemi denir.

Toplumsal Kayıtsızlık Eğrisi

Toplumda ekonominin üretebileceği farlı mal bileşimlerinin tüketilmesi sonucunda elde edilen fayda düzeyini gösteren noktaların geometrik yerine toplumsal kayıtsızlık eğrisi denir. Toplumsal kayıtsızlık eğrisi bir tüketiciye ait bireysel kayıtsızlık eğrisinin özelliklerini taşır.

Dışa kapalı olan bir ekonominin dışa açılmasıyla birlikte tüketebileceği mal miktarı üretim imkânları eğrisi sınırından daha yüksek bir düzeyde olacağı için (E noktası) toplumun elde ettiği fayda artacak ve toplumsal kayıtsızlık eğrisi U₂ seviyesine gelecektir.